Mikrotrend döngüsünün gerçek maliyeti

‍

"Trend" bir şeyin zaman içinde nasıl değiştiğini tanımlamak için kullanılan bir terim. Moda endüstrisi, bu terimi belirli bir stilin, silüetin, rengin veya giysinin popülerliğine atıfta bulunmak için kullanan ilk sektör oldu. Moda trendi döngüsü; giriş, yükseliş, kabul, düşüş ve eskime şeklinde 5 temel aşamada gerçekleşen bir süreç. Ve evet moda tarihi boyunca trendler her zaman vardı ama hiçbir zaman bugünkü kadar hızla değişmiyordu. Günümüz moda endüstrisinde bu döngünün beş aşamasını olağan dışı bir hızda geçiyoruz. 

Bir zamanlar trendleri; uluslararası ham madde üreticileri, trend öngörüleri yapan moda elitleri ve moda endüstrisinin büyük evleri belirliyordu. Şimdi ise özellikle TikTok ve sonra Instagram sayesinde en sevdiğiniz Influencer’lardan biri trendleri belirleyebilir ya da siz bizzat bir sonraki trendin belirleyicisi olabilirsiniz! Business of Fashion, “Viral Moda Trendinin Yaşam Döngüsü” başlıklı makalesinde günümüzde trendlerin inşasının daha çok sosyal medya kullanıcılarının güdümünde olduğunu istatistiklerle gösteriyor. Artık lüks markaların bize bir trendi işaret etmesini beklemiyoruz. Peki bunun sorumluluğunun ve bizden götürdüklerinin yeterince farkında mıyız? Evet sosyal medya trend belirleme piramidini tersine çevirdi ve modaya demokrasi getirdi ama yanında bazı ciddi bedellerle.  Biraz da modanın bu hızda değişen mikrotrend döngüsünün gerçek maliyetini konuşalım mı? 

‍

Günceli kaçırma korkusu: FOMO

‍

Güç dinamiğindeki değişim; bir trendin Y ve Z kuşağının radarında ne kadar süre kalacağını etkilemekle kalmıyor aynı zamanda markaların da bu kasırgaya yetişmeye çalışmasına neden oluyor. Peki bu hıza kim yetişebilir? Cevap açık: Elbette ki hızlı moda hatta ‘ultra hızlı’ moda markaları! Trendler hızla değişirken, tüketicilerin ‘’FOMO’’ dediğimiz günceli kaçırma korkusu ve önde kalma baskısı nitelikten ödün vererek onları hızlı modaya doğru sürüklüyor. Haliyle ultra hızlı döngü, moda endüstrisinin zaten korkunç boyutlarda olan çevresel ayak izinin daha da artmasına sebep oluyor.  Markalar viral mikro trendlere uygun kıyafetleri günde binlerce parça şeklinde seri üretebiliyor. Bu da sürdürülebilirlik ve aşırı tüketimle ilgili endişeleri artırıyor. 

‍

  Viral bir içeriğin raf ömrü 1.5 ay! 

‍

TikTok kendi araştırması dahilinde, platformda paylaşılıp viral olan bir içeriğin raf ömrünün 90 gün olduğunu açıkladı. Yalnızca 1.5 ay! Brandwatch’a göre sosyal medya etkisiyle oluşan çoğu trend yaklaşık iki ay; trende uygun olarak bir çırpıda üretilen ürünler ise en fazla 3 ay rafta kalabiliyor. Sosyal medya sayesinde kısa sürede milyonlara ulaşıp hiper görünürlük elde eden bu trendler yükseldiği hızla gözden düşerken çoktan yeni bir viral trend arzu nesnesi haline geliyor. Moda trendlerinin hızla popülerleşip hızla tükenişi tek kullanımlık kültürünü tetikliyor.  Peki bu döngünün talep ettiği ucuz ve hızla tüketilen modanın yükünü kim omuzluyor? Her zamanki gibi gezegenimiz, kıyafetlerimizi insanlık dışı şartlarda üreten üçüncü dünya halkları ve moda atıklarının yükünü taşıyan landfill alanlar. 

Bir trend viral hale geldiğinde - ister bir milyon beğeni alan bir TikTok paylaşımında, ister bir ünlünün Instagram gönderisinde, ister Pinterest'te olsun - hayranlar ya da takipçiler ilham almak yerine gördükleri şeye tam olarak sahip olmak istiyor. Bu yüzden sürüler halinde satın alıma başlıyorlar. Linklerin ve markaların sosyal medyada kolayca paylaşılması da kitlesel tüketimi pratikleştiriyor. Herkesin aynı şeye bu kadar çabuk sahip olması, aynı hızla bıkılmasına ve modasının geçmesine neden oluyor. Oysa modanın çıkış hedeflerinden biri bireysel ifadeyi giysilerle sunabilme becerisiydi, birbirinin aynısı olma hali değil. 

‍

‘MOB WIFE’ kürk satışlarını artırdı

‍

Somut bir örnekten gidelim. Siz bu yazıyı okuyana kadar değişmezse son viral trend olan “mob wife”, ‘’clean girl’’ minimalizmine aykırı bir hareket olarak başladı. Kilit parça olarak da kürk manto görünümünü işaret etti. Bazı Tiktoker’lar, ‘’mob wife’’ kürklerinin kullanılmış ya da eski olduğunu belirtse de bu görünümler kürkün hala cool, havalı ve dahası kabul edilebilir olduğu fikrini güçlendirdi. 

Öyle ki Rusya ve Çin pazarındaki kürk alıcıları kürk üretimini artırdı. Vintage kürk tedarikçileri Instagram üzerinden talep ve takipçi patlaması yaşarken, Google'ın "vintage kürk manto" aramalarında bir ayda yüzde 300, Poshmark’ın "kürk manto" aramalarında yüzde 101, satışlarında ise yüzde 70 artış görüldü.

 “İyi ama benimki suni kürk” mü diyorsunuz? Suni kürk alternatiflerinin çoğu petrol bazlı ürünlerden, polyester ve akrilik karışımlarından yapılıyor. Çöp sahalarına atıldığında bunların biyolojik olarak parçalanarak doğada yok olması yaklaşık 1000 yıl sürebiliyor.

‍

Yavaşlamak; ikinci el ya da thrift mağazalar

‍

Sorumlu tüketim; sürüden ayrılmayı ve dürtülerimizle oynayan mesajlara direnmeyi gerektiriyor. Sadece gezegenin ve geleceğin değil kendi bireyselliğimizin de korunması için bu önemli değil mi
sizce de? Modaseverler olarak artık uzun ömürlülüğü, özeni ve yavaşlığı teşvik eden yeni anlatılara ihtiyacımız var. “İyi ama moda biraz da eğlence, ben de bu eğlenceyi kaçırmak istemiyorum” diyebilirsiniz. Evet, doğru moda biraz da bizi mutlu eden, keyiflendiren şeyler demek. O zaman bu hızla yükselip sönecek mikro trendleri uygulamak için önce gardırobumuza iyice bakalım sonra ikinci el ya da thrift mağazaları deneyelim ama lütfen hızlı moda markalarından birkaç giyimlik sıfır ürünler almayalım. Mikro trendler hiç olmadığı kadar gelip geçici ancak etkileri makro boyutlarda ve ne yazık ki fazlasıyla kalıcı.  

‍

Geçici trendlerin kalıcı bedeli

‍